Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, με αποκορύφωμα τη Μεγάλη Εβδομάδα, αποτελεί την καρδιά της ορθόδοξης ευσέβειας, ευσέβειας λειτουργικής. Όντας καιρός νηστείας, μετανοίας, ταπεινοφροσύνης, κατανύξεως, μ' ένα λόγο καιρός επίπονης ασκήσεως, που σφραγίζεται με τη χάρη και τελειώνεται στην αγάπη, γίνεται μέσα από τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας η κλήση για αυτογνωσία, για ελευθερία, για αγιότητα.
Ο καιρός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας δε σχετίζεται με κάποιους ευσεβιστικούς συναισθηματισμούς ή ανθρωποκεντρικές συγκινήσεις. είναι καιρός κατανύξεως και μετανοίας.
Σωτηρία μας είναι ο Θεός μας. Δηλαδή η άρνηση της αυτοδικαιώσεώς ή αυτοσωτηρίας μας. Το σημαντικό είναι η αίσθηση της αμαρτίας και η επίγνωση της ασθένειάς μας. Αλλά και η παρρησία και η αρρενωπότητα να πηγαίνουμε στον Κύριο και Σωτήρα μας με όλες τις αμαρτίες μας και να καταθέτουμε σ' Αυτόν όλες τις ασθένειές μας. Τότε μπορούμε να περιμένουμε το θαύμα: Η πόρνη να γίνεται παρθένος, ο ληστής θεολόγος, ο διώκτης απόστολος. Αλλ' αυτό προϋποθέτει τη μετάνοιά μας, την επιστροφή μας στο Θεό και στην Εκκλησία Του, την απόφασή μας να κάμουμε και πάλι κέντρο της ζωής μας το Θεό και την Εκκλησία Του.
Η ελπίδα και η χαρά μας είναι να συναντήσουμε το Θεό και το έλεος Του στην άβυσσο της κενώσεως και της καθόδου Του στον Άδη μας. Να γίνουμε φίλοι του Σταυρού και της Αναστάσεώς Του, να βρεθούμε σ' αυτούς τους μυστικούς και μυστηριακούς δρόμους, που ο Χριστός άνοιξε για να συναντάται η κατερχόμενη αγάπη του Θεού Πατρός με την ανερχόμενη αγάπη του ανθρώπου υιού. Είναι καιρός, και μάλιστα ο καιρός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας, ν' ακούσουμε το Θεό στη σταυρωμένη σιωπή Του και να μάθουμε να Τον περιμένουμε στην κόλασή μας, πιο τρομερή και από το θάνατο, χωρίς να απελπιζόμαστε.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, με αποκορύφωμα τη Μεγάλη Εβδομάδα, είναι η πιστότητα του Θεού, που μέσα από τις λειτουργικές Ακολουθίες της Εκκλησίας, μας βεβαιώνει ότι δεν εγκαταλείπει τον κόσμο Του. Εμείς οι σημερινοί άνθρωποι, που αισθανόμαστε ιδιαίτερα εξορισμένοι από τον Παράδεισο ή την Εκκλησία και ριγμένοι σ' έναν κόσμο αθεϊας και ειδωλολατρίας, απορίας και απογνώσεως, δε θα μπορούσαμε να περιμένουμε μεγαλύτερη ευλογία.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή (το "κατανυκτικόν Τριώδιον") σκελετώνει ολόκληρη την ορδόδοξη παράδοση, που στην καρδιά της λειτουργείται η αλήθεια ή η ωραιότητα της πνευματικής ζωής. Γιατί πνευματική ζωή, ή όπως σήμερα λέμε ορθόδοξη πνευματικότητα, δεν είναι κάποια μετέωρα ευσεβιστικά συναισθήματα, κάποιος απόκοσμος θρησκευτικός ρομαντισμός, κάποια νοσταλγική μεταφυσική περιπλάνηση. Είναι ένα στάδιο ή μια οδός ασκήσεως, η αλήθεια ή η ωραιότητα της ορδόδοξης ασκήσεως. Όταν κατά τον Άγιο Ισαάκ το Σύρο, η άσκηση είναι "μητέρα του αγιασμού, εξ ου γεννάται η πρώτη γεύσις της αισθήσεως των μυστηρίων του Χριστού". Η ωραιότητα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής συνίσταται στην έξαρση και την ένταση του ασκητικού αγώνα, της πνευματικής πάλης του πιστού, της ελεύθερης αποφάσεώς του να "φέρει στη θνητή σάρκα του τα στίγματα του Χριστού".
Όλος ο Χριστιαωισμός, ως ορθόδοξο δόγμα και ήθος, είναι ένας διαρκής ασκητισμός. Από την πίστη ως την αγάπη ή από τη νήψη ως την απάθεια, απλώνεται ο ατελεύτητος δρόμος, η ενώδυνη ζωή, η επίπονη εργασία της ασκήσεως.
Η άσκηση δεν πρέπει να συγχέεται με την ηθικολογία ή αρετολογία, να ταυτίζεται με την ηθική φιλοσοφία ή μ' ένα σύστημα αρετών στην ανθρωποκεντρική ή ιδεολογική του διάσταση. Η άσκηση, επισημαίνει ο Χρ. Γιανναράς, αποβλέπει στη δοκιμασία της ανθρώπινης ελευθερίας, που επιμένει νε στρέφεται προς το Θεό, παρά την επαναστατημένη αντίπραξη της ίδιας της φύσεως του ανθρώπου. Πρόκειται για την αδιάλειπτη προσπάθεια της απόλυτης μεταβολής του ανθρώπου στη χάρη και με τη χάρη, για την αδιάκοπη εργασία της θεώσεως του όλου ανθρώπου στην αγάπη και με την αγάπη. Στο βάθος, η άσκηση νοείται ως κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμισμού από τη θεία Φιλανθρωπία, ως καρποφορία των χαρισμάτων του Θεού στον άνθρωπο εν Αγίω Πνεύματι.
Οι άνθρωποι βέβαια φοβούνται και τρομάζουν τη χάρη, όχι γιατί αυτή, "υπέρ λόγον και έννοιαν", εργαζεται το μυστήριο της σωτηρίας και της θεώσεως, της μεταμορφώσεως και της αγίοσύνης τους. Αλλά γιατί συντρίβει το οικοδόμημα της ατομικής τους δικαιώσεως και ασφάλειας, των ατομικών τους κριτηρίων και αποφάσεων. Οι άνθρωποι, βλέπετε, ζητούν από το Θεό τη δικαίωση και την αμοιβή και αρνούνται τη διακινδύνευση και την περιπέτεια. Ετσι στην πραγματικότητα παραμένουμε άθεοι, Χριστιανοί χωρίς μυστήριο, χωρίς χάρη και αποστολή, Η ζωή μας καταντά μια μικροεπιχείρηση επιβιώσεως και εξασφαλίσεως, μια έμφοβη και υποκριτική διαδικασία και συναλλαγή. Και βέβαια η άσκησή μας μια τυπική και νομική επανάληψη και πειθαρχία, που έχει την πεποίθησή της στον άμθρωπο και όχι στο Θεό. Κι όμως, "κανένας να μη νομίζει, συνιστά ο Όσιος Θεόδωρος Εδέσσης, ότι με τη δική του δύναμη υποφέρει τους κόπους και κατορθώνει την αρετή. Γιατί αίτιος όλων των καλών σ' εμάς είναι ο Θεός".
Η αναζήτηση της θείας φιλανθρωπίας και ελεημοσύνης με την επιστροφή και τη μετάνοιά μας, που είναι ακριβώς κατά το λόγο του Ι. Δαμασκηνού, η επάνοδός μας από το παρά φύση στο κατά φύση και από το διάβολο στο Θεό, με άσκηση και πόνο ασκητικό. Τότε δε μένει παρά η ανερχόμενη αγάπη μας να συναντηθεί με την κατερχόμενη αγάπη του Θεού. Του Θεού, που χάρισε στο λαό Του την Εκκλησία του άσωτου υιού και του ληστή, του τελώνη και της πόρνης, των εργατών της ενδέκατης ώρας και των μακαρισμών, των αμαρτανόντων και των μετανοούντων. Δε μένει παρά να επαναλάβουμε ότι είναι προτιμότερο να πέφτει κανείς στα χέρια του Θεού παρά στα χέρια της απελπισίας.
Από το βιβλίο του π. Μιχαήλ Καρδαμάκη ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΑ
Αποδελτίωση "Αγιος Παντελεήμων"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου